fragMENtaTION 29Entre chien et loup

Official URL: http://kitap.ykykultur.com.tr/dergiler/sanat-dunyamiz/ilham-vermek-ilham-almak

Elif Ayiter çalışmalarını uzun zamandan beri galeri, müze gibi kurumsal alanlarda değil, Second Life gibi sanal, kurguya dayalı mecralarda gösterdiği için kelimenin tam anlamıyla “gemilerini iki kere yakmış” bir sanatçı. Yirmi yıldan beri kişisel sergi açmaması, çağdaş sanatın dolaşım haritasına çıkmayı hayırlaması,1 grup ve tematik sergilerde yer almaması Onun gemilerini ilk yakışına işaret ederken, Second Life gibi, o dünyaya ait olmayanlar için tanımsız bir alanda etkinlik göstermedeki ısrarlılığı, gemilerini tutkuyla, ikinci kez yaktığını duyumsatıyor. Dolayısıyla kendi istiridyesine çekilmiş, çalışmalarını sedefleşmiş kabukların arasında geliştiren, düzene, mantığa, neden-sonuç ilişkilerinin dayatmalarına karşı çıkan bir sanatçı Elif Ayiter. Projesinin ismi de, “Entre chien et loup”, içeriği de, Ayiter’in düşüncelerini tanımlamak için tercih ettiği, birbiri içinde açılan düş ve anlam adacıklarına sahip. Fransızca’da gündüzle gece, gün ile karanlık arasındaki anları tanımlamak için kullanılan “Entre chien et loup” tabiri,2 sanatçının projesinde kullandığı avatar figürleri,3 metinler, şiirler, Ayiter’in projesinde çok katmanlı bir kurgu geliştirdiğini ortaya çıkarıyor. Derginin iki sayfasını kapsayan yedi kompozisyonun yorumlanabilmesi için, sanatçının birbiri içinde eriterek organikleştirmeyi başardığı katmanlara dikkatle bakmak gerekiyor. Ayiter’in kompozisyonlarındaki resimsel elemanlar, gerçek dünyaya ait manzaraların, fotoğrafların, sanal figürlerin, tarihi botanik gravürleriyle4 birlikte harmanlanmasından oluşan bütüncül bir etkiye sahip. Her daim karşımıza çıkan avatarlar, hem vücutsal özellikleri, hem de giysileriyle sanatçının kurgu dünyasının ayrıcalıklı yapısını ortaya koyuyorlar. Bir anda kompozisyondaki avatarlara mı, yoksa onların etrafındaki manzaralara mı bakması gerektiğini düşünen izleyiciler bu çok katmanlılık karşısında şaşkınlığa uğruyorlar. Çünkü Ayiter’in kurguladığı dünya, ilk bakışta tanıdık gelen ipuçlarına rağmen, bilmediğimiz, görmediğimiz görsel elemanlarla zenginleştirildiği için, “anlam sınırlarını” aşmış, düş gücünün dörtnala farklı yönlere doğru koştuğunu gösteren detaylara sahip. Detay, detay ve tekrar detay zenginliğine sahip olan kurgular, Ayiter’in projesinin en önemli öğelerinden birini oluşturuyor. Bu detaylara dikkatle baktığımızda, sanatçının gerçek dünyaya tam anlamıyla sırtını dönmeyip, Postmodern-kolaj estetiğine de teslim olmayarak, ince, birbirinden farklı “kavram adacıkları” oluşturduğunu gözlemliyoruz. İlk bakışta, Doğu sanatına özgü epik freskleri andıran kompozisyonlarında Ayiter, belli bir hikâyeyi anlatmadığı için detaylar üzerine yoğunlaşarak, izleyicinin dikkatini her bakıldığında farklılaşan küçük nüanslara yöneltiyor. “Entre chien et loup” projesinde bize tanıdık gelen manzaralar karşısında olduğumuz hissi, rastlantıya dayanmayan, sanatçı tarafından özellikle kurgulanmış bir durum olduğu için, baştan çıkarıcı güzellikteki avatarlar da bize pek yabancı gelmiyorlar. Ayiter’in bu tasarlanmış güven hissinin içine yerleştirdiği, adeta sakladığı detaylar, bazen kuşlar, bazen bitkileri, bazen de insan yüzü olarak karşımıza çıktığında, adeta ürperiyoruz. Bu tür sürprizler, sanatçının yakın durduğu Kuzey Avrupa Gotik Sanatı’nın yankılarıyla birlikte düşünüldüğünde, Ayiter’in kompozisyon anlayışı ve renk tercihleriyle geçmişin tozunu, sesini Yeni Medya Sanatı’nın teknikleriyle günümüze taşıdığını duyumsuyoruz. Sessiz, kendi geri çekilmişliğinden emin ve yaptığının keyfini en ince noktasına dek çıkararak. Necmi Sönmez, İstanbul-Düsseldorf, Mart, 2017