Türkiye endemiği thermopsis turcica bitkisinde organogenez aracılığıyla bitki rejenerasyonu

Türkiye endemiği olarak bilinen Thermopsis turcica (Piyan), çok karpelli ovaryuma sahip olması nedeni ile yer aldığı Fabaceae (Leguminosae) familyası içerisinde tek tür olma özelliği taşımaktadır. Ayrıca, Orta Asya ve Kuzey Amerika’da bilinen 25 tür ile temsil edilen Thermopsis cinsinin ülkemizde bulunan tek türüdür. Tür, doğal olarak yayılım gösterdiği Konya ve Afyonkarahisar illeri ile Eber ve Akşehir göl ve çevresinde tarımsal aktivitelerin yoğunluğu, iklim değişikliği ve bitki tohumu ile beslenen kın kanatlı böcek türünün varlığı gibi nedenlerden dolayı yok olma tehlikesi altında olup, Türkiye Bitkileri Kırımızı Kitabı’na göre Çok Tehlikede (CR= Critically Endangered) kategorisinde yer almaktadır. Sunulan çalışma kapsamında, çok önemli olan bu genetik kaynağımızın in vitro koşullarda çoğaltılması ve muhafazası amacıyla, T. turcica yaprak ve gövde kesitleri oksin (0.5, 1.0 and 2.0 mg L-1 Naftelen asetik asit) ve sitokininlerin (0.2 and 0.5 mg L-1 Zeatin; 1.0 and 2.0 mg L-1 Benzil amino pürin) farklı konsantrasyonlarını içeren MS bazal besi yerinde kültüre alınarak bitki rejenarasyonu araştırılmıştır. Mevcut çalışmalar daha çok T. turcica-Eber populasyonu üzerinde yoğunlaşmış olup sunulan çalışma T. turcica-Akşehir populasyonu ile yürütülmüştür. Ayrıca, Zeatin hormonunun etkisi ilk kez bu çalışma ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma bulgularına göre en yüksek rejenerasyon oranının (% 93) 2.0 mg L-1 Naftelen asetik asit ve 0.5 mg L-1 Zeatin içeren MS bazal besi yerinde kültüre alınan yaprak örneklerinde olduğu gözlenmiştir. Bitkilerin köklendirilmesinde 2.0 mg L-1 İndol bütirik asit içeren MS bazal besi yeri kullanılmıştır. Köklendirilen bitkiler dış ortama alıştırıldıktan sonra steril toprak içeren saksılara alınmış ve sera koşullarında büyümeye bırakılmıştır. Steril toprak koşullarında bitkilerin yalnızca % 5’inin gelişimlerini devam ettirebildiği gözlenmiştir. Sunulan çalışma bulgularının bu önemli bitki türümüz ile yapılacak ileri biyoteknolojik çalışmalar için kaynak teşkil edebileceği düşünülmektedir.